در اين قسمت،حوادثى را كه در ارتباط با نهضت عاشورا در شام،مدينه،كوفه،مكه،كربلا و…به ترتيب زمانى اتفاق افتاده است،مى‏آوريم:
۱۵ رجب ۶۰ هجرى:مرگ معاويه در شام و نشستن يزيد به جاى پدر.
۲۸ رجب ۶۰:رسيدن نامه يزيد به والى مدينه مبنى بر بيعت گرفتن از حسين‏«ع‏»وديگران.
۲۹ رجب ۶۰:فرستادن وليد،كسى را سراغ سيد الشهدا و دعوت به آمدن براى‏بيعت،ديدار امام حسين‏«ع‏»از قبر پيامبر و خدا حافظى،سپس هجرت از مدينه،همراه بااهل بيت و جمعى از بنى هاشم.
۳ شعبان ۶۰:فرستادن وليد،كسى را سراغ سيد الشهدا و دعوت به آمدن براى بيعت،ديدار امام حسين‏«ع‏»از قبر پيامبر و خداحافظى،سپس هجرت از مدينه،همراه با اهل بيت‏و جمعى از بنى هاشم.
ورود امام حسين‏«ع‏»به مكه و ملاقاتهاى وى با مردم.
۱۰ رمضان ۶۰:رسيدن نامه‏اى از كوفيان به دست امام،توسط دو نفر از شيعيان كوفه.
۱۵ رمضان ۶۰:رسيدن هزاران نامه دعوت به دست امام،سپس فرستادن مسلم بن‏عقيل به كوفه براى بررسى اوضاع.
۵ شوال ۶۰:ورود مسلم بن عقيل به كوفه،استقبال مردم از وى و شروع آنان به بيعت.
۱۱ ذى قعده ۶۰:نامه نوشتن مسلم بن عقيل از كوفه به امام حسين و فراخوانى به‏آمدن به كوفه.
۸ ذى حجه ۶۰:خروج مسلم بن عقيل در كوفه با چهار هزار نفر،سپس پراكندگى‏آنان از دور مسلم و تنها ماندن او و مخفى شدن در خانه طوعه.تبديل كردن امام حسين‏«ع‏»
حج را به عمره در مكه،ايراد خطبه براى مردم و خروج از مكه همراه با ۸۲ نفر از افرادخانواده و ياران به طرف كوفه. دستگيرى هانى،سپس شهادت او.
۹ ذى حجه ۶۰:درگيرى مسلم با كوفيان،سپس دستگيرى او و شهادتش بر بام‏دار الاماره كوفه،ديدار امام حسين با فرزدق در بيرون مكه.
ذى حجه ۶۰:بر خورد امام حسين‏«ع‏»با حر و سپاه او در منزل‏«شراف‏».
ذى حجه ۶۰:دريافت مجدد خبر شهادت مسلم بن عقيل و قيس بن مسهر در منزل‏«عذيب الهجانات‏».
۲ محرم ۶۱:ورود امام حسين‏«ع‏»به سرزمين كربلا و فرود آمدن در آنجا.
۳ محرم ۶۱:ورود عمر سعد به كربلا،همراه چهار هزار نفر از سپاه كوفه و آغازگفتگوى وى با امام براى وادار كردن آن حضرت به بيعت و تسليم شدن.
۵ محرم ۶۱:ورود شبث‏بن ربعى با چهار هزار نفر به سرزمين كربلا.
۷ محرم ۶۱:رسيدن دستور از كوفه بر ممانعت‏سپاه امام از آب،ماموريت پانصدسوار دشمن بر شريعه فرات به فرماندهى عمرو بن حجاج.
۹ محرم ۶۱:ورود شمر با چهار هزار نفر به كربلا،همراه با نامه ابن زياد به عمر سعد،مبنى بر جنگيدن با حسين‏«ع‏»و كشتن او،و آوردن امان نامه براى حضرت عباس‏«ع‏»و حمله‏مقدماتى سپاه عمر سعد به اردوگاه امام و مهلت‏خواهى امام براى نماز و نيايش در شب عاشورا.
۱۰ محرم ۶۱:درگيرى ياران امام با سپاه كوفه،شهادت امام و اصحاب،غارت‏خيمه‏ها،فرستادن سر مطهر امام به كوفه، توسط خولى.
۱۱ محرم ۶۱:حركت‏سپاه عمر سعد و نيز اسراى اهل بيت از كربلا به كوفه،پس ازآنكه عمر سعد بر كشته‏هاى سپاه خود نماز خواند و آنان را دفن كرد و اهل بيت را برشترها سوار كرده به كوفه برد.
۱ صفر ۶۱:ورود اسراى اهل بيت‏«ع‏»از كربلا به دمشق.
۲۰ صفر:بازگشت اهل بيت‏«ع‏»از سفر شام به مدينه.
منبع :فرهنگ عاشورا صفحه ۱۸۷
جواد محدثى